منظومه شمسی

منظومه شمسی

منظومه ی شمسی

مجموعه خورشید و سیارات، اقمار آنها، استروید ها(asteroids)، مترویدها (meteorides) و دیگر اجرام کوچک که تحت تاثیر میدان گرانشی خورشید هستند.

تنها قمر زمین و تنها جرم فضایی که بشر توانسته است بر روی آن قدم بگذارد. مشخصات آن به شرح ذیل میباشد:

قطر استوایی:3476 کیلومتر

جرم:‌ 715000000000 مگا تن

شتاب جاذبه: 1.62 متربرمجذورثانیه

فاصله از زمین: 384400 کیلومتر

زاویه میل مداری: 5.145 درجه

پریود: 27.32 روز

سرعت فرار: 2.36 کیلومتر بر ثانیه

ستاره مرکزی منظومه شمسی (solar system). مشخصات این ستاره عبارتند از:

1- قطر استوایی: 1392000 کیلومتر

2- جرم:   2000000000000000000 گیگاتن

3- شتاب جاذبه: 273 متربرمجذور ثانیه

سیاره ی تیر

قطر به کیلومتر : ۴۸۷۸

فاصله از خورشید به کیلومتر : ۷۵۹۱۰۰۰۰

جرم بر حسب سانتیمتر بر گرم : ۴/۵

مدت زمان گردش به دور خود : ۵۹ روز

مدت زمان گردش به دور خورشید : ۸۸ روز

اتمسفر : ندارد

میانگین دما : روز:۴۲۷ شب:۱۸۰- (سانتیگراد)

قمر یا حلقه : ندارد

حالت (غالب) : جامد

این سیاره هیچگونه فعالیت ندارد و بنابراین هیچگونه زمین لرزه ای ندارد.

ناهید (همچنین زهره یا ونوس) به ترتیب فاصله از خورشید، دومین سیاره منظومه شمسی است و بین زمین و تیر قرار دارد. این سیاره نزدیک‌ترین سیاره به زمین می‌باشد و بعد از ماه، درخشان‌ترین جرم آسمانی طبیعی است که به هنگام شب از زمین رویت میشود.

سیاره ناهید، فاقد قمر است و از بسیاری جهات چون اندازه، جرم، جاذبه و ترکیبات ساختاری، به زمین شباهت دارد و به همین دلیل به آن لقب خواهر زمین را داده‌اند. این سیاره را جزء کرات خاکی و متراکم طبقه بندی کرده‌اند که دارای آتشفشانهای فعال، «ناهیدلرزه» و کوهواره ‌است. ناهید در مداری تقریباً دایره‌وار به فاصله میانگین ۱۰۸ میلیون کیلومتر از خورشید، به دور آن میگردد و کمترین فاصله آن با زمین ۴۲ میلیون کیلومتر است. زمان لازم برای یکبار گردش این سیاره به دور خورشید ۲۲۵ روز زمینی می‌باشد

سومین سیاره منظومه شمسی، مشخصات آن به شرح ذیل میباشد:

قطر استوایی: 12756 کیلومتر

قطر قطبی: 12712 کیلومتر

جرم: 597000000000000 گیگا تن

سرعت فرار (escape velocity): حدود 11/18 کیلومتر بر ثانیه

شتاب جاذبه: 9/8 متر بر ثانیه

فاصله متوسط تا خورشید: 149597870 کیلومتر

زمان رسیدن نور از خورشید تا زمین: 8 دقیقه و 19 ثانیه

زاویه میل محوری: 23/45 درجه

زاویه میل مداری (orbital inclination): صفر درجه

پریود وضعی (sidereal period): ح 23 ساعت و 56 دقیقه و 4 ثانیه

پریود مداری (orbital period): ح 365/2422 روز

بَهرام یا مریخ چهارمین سیاره در سامانه خورشیدی است که در مداری طویل تر از زمین و با سرعتی کمتر از زمین حرکت میکند. هر یک باری که به بدور خورشید میچرخد معادل 687 روز (روز زمین) طول میکشد و شب و روز کمی طولانی تر از کره زمین است. جو بهرام سرخ‌فام است و در آسمان شب از زمین نیز سرخی آن دیده می‌شود. کره بهرام دو ماه کوچک به نام‌های فوبوس و دِیموس دارد که شکلی نامنظم دارند. این دو ماه احتمالاً شهابسنگ‌هایی هستند که در مدار بهرام به دام افتاده‌اند.اگر شخصی در کره ی مریخ باشد مشاهده خواهد کرد که فوبوس سه بار در یک روز طلوع و غروب میکند.قمره دیموس نصف فوبوس بوده و چنانچه از مریخ به آن نگاه کنیم این قمر بیشتر شبیه به یک ستاره خواهد بود تا یک قمر.

ابعاد 975×909 کیلومتر[۱]

جرم 9.5×1020 کیلوگرم [۲][۳]

چگالی 2.08 گرم/سانتیمتر مکعب[۱]

گرانش سطح 0.27 متر/ثانیه مربع

سرعت گریز 0.51 کیلومتر/ثانیه

دوره چرخش 0.3781 روز

رده طیفی سیارک ردهٔ جی

قدر مطلق 3.34

نسبت بازتاب 0.113[۴]

میانگین دمای سطح ~167 کلوین

سِرِس یا ۱ سرس نام نخستین سیاره کوتوله‌ای است که کشف شد. این سیارک که نامش از نام الهه کشاورزی در روم قدیم گرفته شده در یکم ژانویه ۱۸۰۱ توسط جوزپه پیاتزی کشف شده است.

با قطری حدود ۹۵۰ کیلومتر، سرس بزرگ‌ترین و پرجرم‌ترین جسم در کمربند سیارکی است. سرس تقریباً یک‌سوم کل جرم این کمربند را تشکیل می‌دهد.

از چپ براست:وستا،سرس و ماه کره زمین

مشتری یا هُرمُز یا برجیس بزرگ‌ترین سیاره سامانه خورشیدی است. نام این سیاره درایران باستان اورمزد بوده است. از نظر فاصله از خورشید، هرمز پنجمین سیاره بعد از تیر و ناهید و زمین و بهرام است.

سیاره برجیس (مشتری) در ستاره‌شناسی سنتی قدیم یکی از گیسودارها (دنباله‌دارها) به شمار می‌آمده و نام آن نیز عربی‌شدهٔ پرگیس فارسی است که احتمالاً پُرگیس (پرمو) معنی می‌داده‌است.

تصویر زیر که فضاپیمای کاسینی از هرمز گرفته است دقیق‌ترین عکسی است که تاکنون از هرمز تهیه شده است!!

کیوان یا زُحَل، پس از مشتری، دومین سیاره‌ بزرگ منظومه شمسی ماست و ششمین سیاره دور از خورشید می‌‌باشد. کیوان یک گلوله گازی غول‌پیکر است و چگالی‌اش بسیار کم است ، به طوری که اگر روی آب بیفتد روی آب می ماند. یک روز کامل در کیوان برابر ۱۰ ساعت و ۳۹ دقیقه در زمین می‌‌باشد و بر خلاف آن یک سال آن برابر ۲۹٫۵ برابر سال زمینی می‌‌باشد. از آنجایی که مدار استوایی کیوان تقریبآ همانند زمین در ۲۷ درجه می‌‌باشد ولی تغییرات زاویه سیاره نسبت به خورشید شبیه به زمین می‌‌باشد و در این سیاره نیز همان چهار فصل مشاهده می‌شود. جرم سیاره کیوان همانند مشتری از گاز می‌‌باشد و بیشترین گازی که در جو آن سیاره موجود است هیدروژن می‌‌باشد و کمی هم هلیوم و متان. جرم حجمی سیاره کیوان از آب کمتر می‌‌باشد و از این بابت در نوع خود در میان دیگر سیارات سامانه خورشیدی یگانه می‌‌باشد. به علت سرعت حرکت کیوان به دور خود در قطب‌های آن نوعی حالت تختی مشاهده می‌شود.

در آسمان شب زمین، کیوان به دلیل اندازه بزرگ , دارای جوی درخشان است. زیبایی آسمان کیوان به خاطر نوارهای روشن حلقه‌های اطراف آن و نیز به خاطر قمرهای زیادش است.

کیوان از جنبه‌های زیادی شبیه مشتری است، جز اینکه در اطراف آن چندین حلقه شگفت انگیز وجود دارد. جرم کیوان، صد برابر جرم زمین است.

فاصله متوسط از خورشید ۱/۴۳ میلیارد کیلومتر

قطر استوا ۱۲۰۵۳۶ کیلومتر

مدت حرکت وضعی ۱۰/۲۳ ساعت

مدت حرکت انتقالی ۲۹/۴۶ سال زمینی

سرعت مداری ۹/۶۴ کیلومتر در ثانیه

دمای ابر فوقانی ۱۸۰- درجه سانتیگراد

جرم (زمین=۱) ۹۵/۱۸

چگالی متوسط (آب=۱) ۰/۶۹

جاذبه(زمین=۱) ۰/۹۳

تعداد قمر 48

اورانوس (در اسطوره‌های یونان، خدای آسمان و معادل ایرانی آن آهوره[۱]) هفتمین سیاره از نظر نزدیکی به خورشید وچهارمین سیاره از نظر اندازه‌است . اورانوس هر ۸۴ سال و ۷ روز یک بار به دور خورشید می‌گردد و همچنین هر ۱۰ ساعت و ۴۸ دقیقه یک دور به دور خودش می‌چرخد. اورانوس دارای ۵ قمر به نام‌های میریندا، آریل، آمبریل، تیتانیا و ابرون است. این سیاره را ویلیام هرشل کشف کرد. یکی از سیارات نه گانه منظومه شمسی که از لحاظ بعد فاصله اش نسبت به خورشید در ردیف هفتم پس از زحل قرار گرفته‌است فاصله متوسط این سیاره تا خورشید۲۸۰۰۰۰۰۰۰۰ کیلو متر و۶۳ بار از کره زمین بزرگ‌تر است. کره اورانوس دارای ۴ قمر است که دور آن در گردشند و باسامی: آریل امبریل تیتانیا ابرون خوانده می‌شود. اورانوس در۱۳ مارس سال ۱۷۸۱ میلادی به‌وسیله منجمی به نام هرشل کشف گردید. این سیاره با چشم بدون سلاح بدون زحمت دیده می‌شود و از ستارگان قدر ششم است و یکدور حرکت انتقالیش بدور خورشید۸۴ سال طول می‌کشد. محور حرکت وضعی این سیاره کاملاً با مدار حرکت انتقالیش منطبق است و از این لحاظ وضع مشخصی را در منظومه شمسی دارد.

نپتون آخرین سیارهٔ گازی منظومه شمسی است. این نام به عنوان خدای دریا و همزاد اورانوس نامگذاری شده است.

کشف این سیاره در بین سال های ۱۷۹۰ تا ۱۸۴۰ بر اثر اختلالاتی که در مدار اورانوس مشاهده شد، انجام گردید

معمولاً همه این سیاره را به رنگ آبی می‌شناسد و به این علت است که گاز متان حاضر درجو نپتون رنگ سرخ را جذب کرده و آبی حاصل از طیف نوری خورشید را منعکس می‌کند.

نپتون از نظر ساختاری بسیار شبیه به سایر سیارات گازی به خصوص اورانوس است . تفاوتی که در ساختار سیاراتی مانند اورانوس و نپتون دیده می شود، عدم حضور هیدروژن فلزی مایع است که در عوض آن به یک ساختار متراکم آب مانندی در اطراف هسته می‌رسیم. لایه بیرونی‌تر نپتون متشکل از هیدروژن ملکولی مایع و هلیوم مایع است.

اتمسفر و جو نپتون آبی رنگ است و درصد بازتابش بالائی دارد که حاکی از وجود یک جو غلیظ است . بر طبق تحقیقات حضور مقادیری متان نیز در این سیاره تایید شده است . در کل ، ترکیبات جو این سیاره به مانند سایر سیارات غول پیکر گازی شامل ۸۰ تا ۸۵ درصد هیدروژن و ۱۵ تا ۱۹ درصد هلیوم می‌باشد.

دوره تناوب نجومی آن ۱۶۴٫۷۹ سال است . از زمان کشف نپتون تا کنون فقط ۷۵ درصد مدار خود راطی کرده. دوره تناوب چرخشی نپتون ۱۷ ساعت و ۵۰ دقیقه است. سرعت گریز از جاذبه این سیاره نیز چیزی در حدود ۲۳ کیلومتر در ثانیه است.

پلوتون دومین جسم برزگ شناخته‌شده در گروه سیاره‌های کوتوله است که از هنگام کشف در ۱۹۳۰ تا ۲۴ اوت ۲۰۰۶ نهمین سیاره سامانه خورشیدی بود. اما اکنون بنا بر تعریف نوین اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی یک سیاره کوتوله و همچنین به عنوان نمونه نخست از رده جدید اجرام فرا نپتونی به شمار می‌رود.

«پلوتون» گویش زبان فرانسه است و در زبان انگلیسی به آن «پلوتو» می‌گویند.

مدار پلوتون بطور واضح با مسیر خورشید زاویه دارد و این زاویه بیش از ۱۷ درجه است. پلوتون مداری غیرعادی دارد به طوری که در مدتی مدارش از نپتون به خورشید نزدیکتر می‌شود.[نیازمند منبع]

تنها قمر پلوتون شارون [۱] نام دارد که بیشتر شبیه یک جفت برای پلوتون است تا یک قمر. از این رو به آنها سیستم «پلوتون-چارون» نیز گفته می‌شود.

در سال ۱۸۹۴ در آریزونای آمریکا اخترشناسی به نام پرسیوال لاول، رصدخانه لاول را بنا نهاد و در آن جست وجو برای یافتن سیاره جدید آغاز کرد. او محل پلوتون را بامحاسبه اثر جاذبه اش بر روی نپتون و اورانوس پیدا کرد ولی بدون یافتن سیاره جدید در سال ۱۹۱۶ درگذشت. جوانی با نام کلاید تومباو که در رصدخانه لاول کار می کرد جستجو برای یافتن این سیاره را ادامه داد. تومباو در ۱۸ فوریه ۱۹۳۰ با مقایسه دو عکس متوجه تغییر مکان منبع نوری در این دو عکس شد که همان سیاره پلوتون بود.

نقاشی از پلوتون و شارون بر پایه اطلاعات  ناسا

پلوتون و شارون در عکسی که  تلسکوپ هابل در ۱۶ فوریه ۲۰۰۶ گرفته است

اریس (الهه جنگ در یونان و معادل ایرانی آن ایندره) یا اریس 136199 که پیشتر با نام(2003یو بی313) خوانده می شد، یک سیاره کوتوله است که در ۵ ژانویه سال ۲۰۰۵ یافته شد. کشف آن سر و صدای زیادی در مجامع علمی برپا کرد و یک نو واژه‌ی آزار دهنده و شاید مهیج را در ذهن‌ها به وجود آورد: سیاره‌ی دهم!

اریس (2003یو بی313) از پلوتون بزرگ‌تر بود و این دلیلی بود که یابندگان آن بر آن پا فشاری می‌کردند که این سیارک یک سیاره است. جرم سیاره هم ۲۷٪ بیشتر از پلوتون ارزیابی شد.

سر انجام رای گیری در مورد سیاره بودن خود پلوتون انجام شد و در پایان خود پلوتون هم از فهرست سیارات پاک شد و گروه تازه‌ای به نام سیاره کوتوله ساخته شد.اریس در ۵ ژانویه سال ۲۰۰۵ به دست یک گروه از اخترشناسان با نام‌های مایک براون، چاد توریجیلو و دیوید رابینو ویتز با استفاده از عکس‌هایی که در ۲۱ اکتبر ۲۰۰۳ گرفته شده بود پیدا شد. این گروه سال‌ها به گونه‌ی برنامه‌ریزی شده برای یافتن چیزهای نو در سامانه خورشیدی کار کرده بود و پیش از آن چند جسم دیگر مانند سدنا را هم یافته بود.دوره‌ی گردش اریس به دور خورشید ۵۵۶.۷ سال است و هم‌اکنون در دورترین نقطه ممکن از خورشید جای گرفته است. به جز دنباله‌دارهای بسیار دور، اریس و ماهش دورترین پیکره های آسمانی هستند که در سامانه‌ خورشیدی یافت شده‌اند. یشینه فاصله ی آن از خورشید تقریباً ۹۷ یگان اخترشناسی و کمینه ی فاصله اش از خورشید ۳۸ یگان اخترشناسی است.این نشان می دهد که اریس گاهی نزدیک‌تر از پلوتون و گاهی دورتر از آن نسبت به زمین است.قطر اریس ۲۴۰۰ کیلومتر است که از پلوتون بزرگ‌تر است و جرم آن نیز ۲۷ درصد بیشتر از پلوتون می‌باشد

در این پویانمایی حرکت اریس را مشاهده می کنید.این سه عکس پیاپی در درازای سه ساعت گرفته شده که از کنار گذاشتن آن‌ها حرکت جسمی در بالا سمت چپ تصویر به دست آمده و اریس یافته شد.

تو عکس پایین محل منظومه شمسی نشون داده شده